ΓΛΩΣΣΑ ,ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ, ΦΥΣΙΚΗ ,ΙΣΤΟΡΙΑ , ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΔΙΑΦΟΡΑ ΔΙΟΛΟΥ ΑΔΙΑΦΟΡΑ ,ΓΙΟΡΤΕΣ,ΕΥΕΛΙΚΤΗ ΖΩΝΗ,

Αναζήτηση αυτού του ιστολογίου

Τετάρτη 16 Ιανουαρίου 2013

Γλώσσα: Αντικείμενο-Κατηγορούμενο

ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ
Είναι η λέξη της πρότασης που φανερώνει ότι το υποκείμενο έχει μια ιδιότητα ή ένα χαρακτηριστικό ή βρίσκεται σε μια κατάσταση.

Κατηγορούμενο παίρνουν μόνο ορισμένα ρήματα, τα οποία ονομάζονται συνδετικά, επειδή συνδέουν το υποκείμενο με το κατηγορούμενο.
Τα πιο συνηθισμένα ρήματα είναι τα εξής: είμαι, γίνομαι, φαίνομαι, λέγομαι, ονομάζομαι, γεννιέμαι, θεωρούμαι, παρουσιάζομαι, ορκίζομαι, σπουδάζω.

ΠΡΟΣΟΧΗ!!! Ορισμένα από αυτά τα ρήματα μπορεί άλλες φορές να παίρνουν κατηγορούμενο και άλλες όχι! Το κατηγορούμενο μπορεί να είναι ουσιαστικό, επίθετο, αντωνυμία, ονοματική φράση ή και ολόκληρη πρόταση. Το κατηγορούμενο μπαίνει πάντα στην ίδια πτώση, γένος και αριθμό με το υποκείμενο και απαντά στην ερώτηση τι.

π.χ. Ο Πέτρος φαίνεται αγχωμένος.
(Τι είναι; Αγχωμένος –κατηγορούμενο/μετοχή, δείχνει την κατάσταση του υποκειμένου)

Η Τασία σπουδάζει γιατρός.
(Τι σπουδάζει; Γιατρός –κατηγορούμενο/ουσιαστικό, δείχνει την ιδιότητα του υποκειμένου)

Ο γείτονάς μας θεωρείται εξαιρετικός στη δουλειά του.
(Τι θεωρείται; Εξαιρετικός στη δουλειά του –κατηγορούμενο/ονοματική φράση, δείχνει ένα χαρακτηριστικό του υποκειμένου)

Η Δήμητρα ορκίστηκε δασκάλα.
(Τι ορκίστηκε; Δασκάλα –κατηγορούμενο/ουσιαστικό, δείχνει μία ιδιότητα του υποκειμένου)

ΕΞΑΣΚΗΣΗ
Βρείτε τα συνδετικά ρήματα (αυτά που συνδέουν το υποκείμενο με το κατηγορούμενο) των παρακάτω προτάσεων και γράψτε τα μαζί με τα κατηγορούμενα:

Ο Κωστής Παλαμάς γεννήθηκε στην Πάτρα το 1859. Είναι κορυφαίος ποιητής της νεοελληνικής λογοτεχνίας με πολύ αξιόλογο έργο. Εργάστηκε ως γραμματέας του Πανεπιστημίου Αθηνών και το 1926 έγινε ένας από τους πρώτους ακαδημαϊκούς. Αγωνίστηκε για την καθιέρωση της δημοτικής γλώσσας και για την ανανέωση της ποίησης. Με το έργο του κατάφερε να εκφράσει τις αγωνίες και τους αγώνες του ελληνικού έθνους και θεωρείται σημαντικότατο. Πέθανε στην Αθήνα το 1943, στη διάρκεια της Κατοχής.


ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ
Είναι η λέξη της πρότασης που φανερώνει το πρόσωπο ή το πράγμα στο οποίο πηγαίνει η ενέργεια του υποκειμένου.

π. χ. Ο Γιώργος παίζει κιθάρα.

Για να βρούμε το αντικείμενο, απαντούμε στην ερώτηση τι ή (σε) ποιον. Το αντικείμενο είναι συνήθως σε πτώση αιτιατική και είναι (συνήθως) ουσιαστικό, επίθετο, μετοχή ή αντωνυμία (στην τελευταία περίπτωση συχνά χρησιμοποιείται ο ασθενής τύπος της αντωνυμίας). Επίσης, το αντικείμενο μπορεί να είναι ονοματική φράση (φράση χωρίς ρήμα) ή ολόκληρη πρόταση (φράση με ρήμα). Σε ορισμένες περιπτώσεις, μία πρόταση μπορεί να έχει δύο αντικείμενα. Τα ρήματα που έχουν αντικείμενο λέγονται μεταβατικά, ενώ αυτά που δεν έχουν αμετάβατα.

π.χ. Η Νεφέλη μου χάρισε το μολύβι.
(Τι χάρισε; Το μολύβι – αντικείμενο / ουσιαστικό
Σε ποιον το χάρισε; Σε εμένα/ μου – αντικείμενο/αντωνυμία – ασθενής
τύπος). Το ρήμα είναι μεταβατικό, γιατί έχει αντικείμενο.

Η Σοφία κάνει παρέα στην αδελφή μου.
(Τι κάνει; Παρέα στην αδελφή μου – αντικείμενο/ονοματική φράση). Το ρήμα είναι μεταβατικό.

Κανονίσαμε να συναντηθούμε.
(Τι κανονίσαμε; Να συναντηθούμε – αντικείμενο/πρόταση). Το ρήμα είναι μεταβατικό.

Ο Μάριος τρέχει γρήγορα.
Το ρήμα είναι αμετάβατο, γιατί δεν έχει αντικείμενο.

Μεταβατικά είναι τα ρήματα που η ενέργειά τους μεταβαίνει σε κάποιον ή κάτι. Τα ρήματα αυτά συνδυάζονται με αντικείμενο.
Μεταβατικά ρήματα όπως το γράφω, πίνω, πλένω, τρώω κτλ. είναι δυνατόν να χρησιμοποιούνται και χωρίς αντικείμενο και τότε δηλώνουν απλώς μια ενέργεια (είναι αμετάβατα):

Έγραψε το γράμμα. (μεταβατικό)
Μη φωνάζεις, ο αδερφός σου γράφει. (αμετάβατο)
Η Ελένη έπλυνε την μπλούζα σου. (μεταβατικό)
Η μαμά πλένει. (αμετάβατο)
Ο Κώστας πίνει πορτοκαλάδα. (μεταβατικό)
Ο Κώστας πίνει. (αμετάβατο)


Ορισμένα ρήματα, όπως διδάσκω, κερνάω, μαθαίνω, ρωτάω κάποιον ή κάτι, έχουν και τα δύο αντικείμενα στην αιτιατική:

Μαθαίνει την κόρη της χορό.
Διδάσκει τους μαθητές λυκείου φυσική.
Κέρασε τη φίλη της έναν καφέ.
Ήθελα να ρωτήσω κάτι τη Σοφία.


ΕΞΑΣΚΗΣΗ
1. Υπογράμμισε τα ρήματα των παρακάτω προτάσεων, κύκλωσε τα αντικείμενα αν έχουν και γράψε αν είναι μεταβατικά ή αμετάβατα:

Ο Γιώργος έφυγε νωρίς.....................
Η Ηλιάνα παίζει πιάνο....................
Έμαθα πως θα σχολάσουμε νωρίτερα.................
Ο πάνθηρας τρέχει γρήγορα......................
Το μωρό τρώει κρέμα με λαχανικά..............

2. Βρες τα αντικείμενα στις παρακάτω προτάσεις:
Η πωλήτρια σού έδωσε το φόρεμα
Μας ζήτησε να σταματήσουμε να μιλάμε
Το εισιτήριο αναγράφει τον αριθμό της θέσης μας.
Η Βασιλική διαλέγει δαμάσκηνα για να φτιάξει μαρμελάδα

2 σχόλια:

  1. Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από τον συντάκτη.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Λαλαλαλαλαλαλλαλαλααλλαλαλαμπραβω λαλαλαλαλαλαλαλαλαλλαλαλαλαλαλαλαλαλαλαλαλλαλαλαλαλαλαλαλαλαλαλαλαλαλαλλαλαλαλαλαλαλαλαλαλαλαλλα

    ΑπάντησηΔιαγραφή